แมลงสาบ (Cockroach)
แมลงสาบมีอยู่ประมาณ 4,000 กว่าชนิด เป็นแมลงโบรานณมีวิวัฒนาการมาประมาณ 250 ล้านปีมาแล้ว เนื่องจากมันมีความสามารถในการปรับตัวเข้ากับสิ่งแวดล้อมได้ดี กินได้ทั้งพืชและสัตว์ ลำตัวมีกลิ่นเหม็นจึงเรียกว่า"แมลงสาบ" เป็นแมลงที่สกปรก ชอบอาหารประเภทแป้งและน้ำตาลมันจะกินและถ่ายตลอดเวลาที่เคลื่อนที่ และสามารถบินได้ เมื่อถูกรบกวน ชอบหากินเวลากลางคืน ชอบอยู่รวมกันเป็นกลุ่มตามซอกมุดมืดๆ และจะอยู่ใกล้แหล่งอาหารเสมอ
ปัจจุบันแมลงสาบแพร่กระจายอยู่ทั่วโลก ที่พบในประเทศไทยมีอยู่ 5 ชนิดคือ
- แมลงสาบเยอรมัน (Blattella Germanica) ฆ่ายากสุด ดื้อยา มีถิ่นกำเนิดอยู่แถวแอฟริกาตะวันออกเฉียงเหนือ ขนาดตัวยาวประมาณ 12- 16 มม. ตัวผู้มีสีเหลืองปนน้ำตาล ส่วนตัวมีสีค่อนข้างเข้ม ตัวเมียมีถุงไข่ติดปลายท้องจนกระทั่งถึงเวลาฟัก ไข่ฟักตัวหลุดออก ถุงไข่ยาวประมาณ 7 - 8 มม. มีไข่บรรจุอยู่ 37 - 44 ฟอง การผสมพันธ์จะเกิดขึ้นหลังจากเป็นตัวเต็มวัย 7 - 8 วัน หลังจากนั้น 2- 3 วันก็จะเริ่มวางไข่ได้ 4 - 8 ชุด ไข่มีอายุ่ 2- 4 สัปดาห์ ตัวอ่อนระยะแรก มีขนาด2 -3 มม. ลอกคราบ 5 - 7 ครั้ง ใช้เวลาเติบโต 30 - 60 วัน ตัวโตเต็มวัยมีอายุประมาณ 100 วัน ปัจจุบันมีการระบาดมากในบริเวณ ห้องอาหาร สำนักงาน เรือสินค้า เป็นต้น
- แมลงสาบเอมริกัน (Periplaneta Americana) มีถิ่นกำเนิดในแอฟริกาไม่ใช่อเมริกา มีขนาดลำตัวยาว 30 -40 มม. มีสีน้ำตลาดแก่ เป็นแมลงสาบที่ ชุกชุมมากที่สุดในประเทศไทย พักอาศัยในท่อระบายน้ำ ที่ใกล้แหล่งอาหาร การผสมพันธ์จะเกิดขึ้นหลังจากเป็นตัวเต็มวัยได้ประมาณ 7 วัน หลังจากนั้น 4 -10 วัน จะวาวไข่ ในไข่แต่ละฝักจะมีไข่ประมาณ 16-26 ฟอง ตัวเมียสามารถวางไข่ได้ 10 - 90 ชุด แต่โดยทั่วไปประมาณ 22- 40 ชุด จะวางติดตามผนังอาคารที่มิดชิด ไข่มีอายุ 30 - 40 วัน ตัวอ่อนลอกคราบ 7 - 13 ครั้ง ใช้เวลาเจริญเติบโต 5 - 15 เดือน ตัวโตเต็มวัยมีอายุ 1 เดือน หรืออาจถึง 1 ปี
- แมลงสาบออสเตรเลียน (Periplaneta Australasiae) มีรูปร่างคล้ายแมลงสาบอเมริกัน แต่มีสีน้ำตาลแดงและโตกว่า หากสังเกตตรง ขอบปีกคู่แรกด้านนอกจะมีแถบสีเหลืองยาว 1 ส่วน 3 ของปีกข้างละแถบ มักพบในที่ชื้น เช่น เรือนต้นไม้ หรือภายในอาหาร การผสมพันธุ์ จะเกิดขึ้นหลังจากเป็นตัวเต็มวัย 5 วัน หลังจากนั้นอีก 17 วัน จึงจะวางไข่ ฝักไข่ยาวประมาณ 10 - 11 มม. มีไข่ 22-24 ฟอง ตัวเมียสามารถวางไข่ได้ 20-30 ชุด ไข่มีอายุ 40 วัน จึงฟักเป็นตัวอ่อน 6-12 เดือน ลอกคราบ 9-12 ครั้ง ตัวโตเต็มวัยมีอายุ 4-6 เดือน
- แมลงสาบทรอปิดอง (Supella Longipalpa) มีรูปร่างคล้ายแมลงสาบเยอรมันมาก มีถิ่นกำเนิดในแอฟริกา มีลักษณะเด่นคือ มีแถบสีดำคาดขวางลำตัว 2 แถบ ขนาดลำตัวยาว 1-1.5 มม. ปีกของตัวเมียคลุมไม่มิดท้อง พบทั่วไปในห้องอาหาร ตู้เสี้อผ้า ชั้นหนังสือ การผสมพันธุ์ หลังจากเป็นตัวเต็มวัย 5-10 วัน และจะวางไข่หลังจากนั้น 10 วัน ไข่แต่ละฝักมีประมาณ 16-18 ฟอง ตัวเมียวางไข่ได้ 10-20 ชุด และไข่จะฟักภายใน 37-74 วัน ตัวอ่อนลอกคราบ 6-8 ครั้ง มีอายุ55 วัน ตัวโตเต็มวัยมีอายุ 90-115 วัน
- แมลงสาบสายสีน้ำตาล (Periplaneta Brunnea) คล้ายแมลงสาบอเมริกามาก แต่มีขนาดเล็กกว่า ความยาวของลำตัว 31-34 มม. ฝักไข่ยาวประมาณ 2 เท่าของแมลงสาบอเมริกา ชอบอาศัยตามท่อระบายน้ำ ร้านขายของชำ ที่ใกล้แหล่งอาหาร การผสมพันธุ์ ตัวเมียจะวางไข่ประมาณ 30 ชุด แต่ละฝักมีไข่ประมาณ 24 ฟอง จะฟักเป็น ตัวอ่อนประมาณ20 ฟอง มีอายุ 35-59 วัน ตัวอ่อนมีอายุ 182-192 วัน ตัวโตเต็มวัยมีอายุ 219-244 วัน
การป้องกันและกำจัดแมลงสาบ
- ควบคุมโดยใชัหลักสุขภิบาลที่ดี เช่น ทำความสะอาด ล้างท่อระบายนำ้ หรือบริเวณที่คิดว่าแมลงสาบหลลอาศัยอยู่
- ทำลายแหล่งที่อยู่อายศัยของแมลงสาบ เช่น การอุดรอยแตกแยกของผนัง หรือปิดฝาท่อน้ำ ไม่ให้มีที่หลบซ่อนตัว
- ใช้สารเคมีฆ่าแมลง
- ใช้น้ำร้อนผสมผงซักฟอก ราดบริเวณที่หลบอาศัยของแมลงสาบ หรือตามศอกมุมอับต่างๆ ซึ่อนอกจากสามารถกำจัดแมลงสาบได้ ยังทำลายไข่ได้ด้วย รวมถึงการชำระล้างขี้ หรือคราบไคลของแมลงสาบด้วย
- การใช้รังสี UV ทำให้แมลงสาบเป็นหมัน
- การใช้ฟีโรโมน (PHEROMONE) ล่อให้แมลงสาบมารวมตัวกันแล้วใช้กับดักกำจัด